“Evrende kendimizi evimizde hissetmek için hikâyeler anlatırız.”
– Roger Bingham, İngiliz İletişimci, Yazar, TV Yapımcısı ve Sunucu
Doksanlı yılların başında MBA’i bitirdikten sonra ilk işime başladığım anı çok net hatırlıyorum. Sadece beş Hindistan rupisi için seyahat masrafı hakkında yalan söyleyen (“kim işini bu kadar küçük bir meblağ için riske atar?”) ve bu durum teyit edildikten sonra hemen işten çıkarılan bir çalışan hakkında duyumlar almıştım. Bu hikâyenin mesajının zihnime yerleştiğini ve etiğe bakış açımın radikal oranda değiştiğini hatırlıyorum.
“Beş Hint Rupisi? Bu şirketin etik olmayan davranışlara karşı bu kadar mı hoşgörüsüz?” Hikâye çok kesin bir dille anlatılmıştı ve mesaj açıktı: Asıl miktar önemsizdir ve önemli olan tek şey niyettir.
Buna ek olarak, şirkette sadakat ve dürüstlük gibi etik davranışların devamlı teşvik edildiğine ve ödüllendirildiğine dair hikâyeler duyuyordum. Genel olarak, etik söz konusu olduğunda pazarlık yapılmayan bir kuruluşta çalışıyor olmaktan gururluydum.
Birkaç ay sonra, işten çıkarılan kişiyi hatırladım. Şirkette çok fazla kişi çalıştığı ve “işler bu şekilde yürüdüğü” için hiç kimse bu kişiyi hatırlayamıyordu. Anlatılan işten çıkarılma hikâyesinin, şirketin etiğe genel yaklaşımını somutlaştıran uydurma bir anlatı olduğunu hemen anlamıştım.
Yıllar sonra, şirkete yeni başlayanların organizasyon kültürüne uyum sağlamalarına yardımcı olmak için hikâye anlatma pratiğini uygularken bu olayı hatırladım. Bu hikâye, ilk duyduğumda şirket kültürünü hızlıca anlamamı ve gurur duymamı sağlamıştı. Hikâyeler kültürü derinleştirir, canlı kalmasını sağlar ve anlaşılması zor inanışların gerçek hayat bağlamında ne ifade ettiğini yansıtır.
Hikâyelerin gücünü anlayan bir lider de, kültürü çok hızlı bir şekilde dönüştürmek için onlardan yararlanabilir. Liderler DevOps kültür dönüşümü bağlamında benzersiz bir zorlukla mücadele ediyor. DevOps’a öncülük eden lider, eski ve geleneksel bir kültürden DevOps’un yeni dünyasına geçen kişidir. Bağlamı detaylandıracak hikâyeleri henüz olmayabilir. Bu gibi durumlarda, kültür değişikliğini aşılamak üzere kullanılabilecek hikâyeler oluşturmak için belirli bir gündem oluşturmak zorundadır.
Peki, bu nasıl yapılır? Aşağıdaki gibi denenmiş ve çok iyi sonuçlar vermiş bazı adımlar var:
1. Rol Modelleme Yapın ve Diğerlerinin Hikayelerini Anlatın
Kültürü yönlendirmenin ilk adımı, liderlerin rol model olmalarıdır. Organizasyonun geri kalanı, hayatta kalmak ve gelişmek için neyin gerekli olduğunu öğrenmek üzere liderleri izler. Bu nedenle yeni davranışların rol model olması gerekir. Lider rol model olurken, yeni davranışın kendisine ve kuruma nasıl fayda sağlayacağını gösteren hikâyeler oluşturmalıdır. Örneğin, yeni DevOps Kültürü daha sık geri bildirim gerektiriyorsa, lider daha önce yürüttüğü bir proje esnasında nasıl sık sık geri bildirim aldığına ve bunun üretkenliği artırmaya nasıl destek olduğunu anlatabilir.
2. Şampiyonları veya Hızlı Benimseyenleri Belirleyin
Lider, yeni inançları ve davranışları ekibine halihazırda belirtmiştir. İnsanların yeni davranışları kabul etmelerini ve yeni duruma ayak uydurarak davranmalarını ister. Ancak herkes bu seviyeye hemen ulaşmaz. Ekip içinde değişime daha meyilli ve daha hızlı ayak uyduran birkaç kişi olacaktır. Bu kişilerin belirlenmesi ve desteklenmesi gerekir. Değişime ayak uydurup yeni pratikleri edindiklerinde ise bu kişilerin değişimi ile ilgili hikâyeler kurum içinde anlatılmaya başlanmalıdır, böylelikle diğer ekipler de onları rol model alabileceklerdir. DevOps kültürü, sürekli iyileştirme gerektirir; bu da Yazılım ve Operasyon ekipleri arasında daha fazla etkileşim, şeffaflık, beyin fırtınası, sorun çözümleri ve ürünü iyileştirmek için daha hızlı karar verilmesi anlamına gelir. Tanımlanan davranışları edinen ekip, yeni kültüre geçiş yapacaktır. Bu ekip, organizasyondaki ilk deneysel adımları atan ekiptir. Bu adımlar güçlü başarı öyküleriyle doğrulanırsa, diğer ekiplerin üzerindeki etkisi gitgide artacak ve yeni davranışlar daha kolay benimsenecektir.
3. Paydaş Geri Bildirimlerini Sürece Dahil Edin
Müşterilerin (dış paydaşlar) veya diğer iş birimlerinin (iç paydaşlar) deneyimleri hakkındaki hikâyelerin anlatılması da yeni davranışların edinilmesini hızlandırır. Yeni pratikler uygulanmasıyla büyük bir başarı elde ettiğini anlatan bir müşteri, organizasyon içinde büyük bir heyecan yaratabilir. Bu hikâyeler, yeni kültürü çok güçlü bir şekilde doğrular ve hızlıca benimsenmesini teşvik eder. Bazen kültürü benimsemekte geç kalan çalışanlar diğerlerinden “geri kalmaktan” korktukları için eski davranışlara takılıp kalmaktan endişe duyar. Bu durum, paydaşlar tarafından onaylanmanın etkisi olabilir.
4. “Yapabilirsin” Mesajını Vurgulayın
Hikâyeler, yeni kültürü edinirseniz ‘sizin göreceğiniz faydalardan’ bahseder. Ama aynı zamanda “bunu başarmak kolay ve sen de yapabilirsin” mesajını da destekler. Bu durum da insanları yeni kültürü kabul etmeye ve ilerlemeye daha yatkın hale getirir. Çaba gösteren ve yeni bakış açısını edinen normal kişiler bu durumu yapılabilir gösterir ve diğer ekip üyelerinin gözünün korkmamasını sağlar.
Hikâyeler, insanlar okumayı ve yazmayı öğrenmeden önce bile, çok eski zamanlardan beri anlatılıyor. Günlük olaylar çocuklara hikâyeler olarak anlatılırdı. Din adamları ve liderler başta olmak üzere pek çok kişi başından geçen maceraları, kahramanlıkları hikâyelerle anlatırdı. Bu hikayeler nesilden nesile aktarıldı, bazıları tarih kitaplarındaki yerini aldı, kültürün ayrılmaz bir parçası haline geldi ve bazıları da aile değerlerimize yerleşti.
Hikâyeler, insan zihninin ve iletişiminin merkezidir. Diğer insanlarla hikayeler aracılığıyla iletişim kurarız. Hikâye anlatımı, gerçeklerin ve olayların anlatılmasından çok daha fazlasını temsil eder. İnsanlar olarak otomatik olarak hikâyelere dikkat ederiz çünkü anlatılan hikâyelerde kendimizi de görürüz. DevOps kültür dönüşümünü yürüten bir lider, değişim sürecini hızlandırmak için hikâyelerden yararlanma fırsatını asla atlamamalıdır.
Rajat Tewari
Co-Founder ve CEO, TranZend Consulting LLP
İçerik, DevOps Agile Skills Association(DASA)’dan alıntıdır. Orjinal içerik için tıklayın.
